Gemeentes zoeken ook steeds vaker waterschappen op om samen te werken aan klimaatadaptatie. Risicodialogen zijn een belangrijk middel om in gesprek te gaan over de risico’s van extreem weer.  Maar ook om met verschillende partijen naar oplossingen te zoeken voor wateroverlast, hitte en droogte. Het gesprek over water wordt steeds vaker gevoerd vanuit een gedeelde verantwoordelijkheid.

Wat zijn risicodialogen?

Als gemeentes een klimaatstresstest hebben doorlopen, weten ze op welke plek het risico op wateroverlast, overstromingen, hittestress en droogte het grootst is. De volgende stap is om in gesprek te gaan met andere partijen, zoals waterschappen, boeren en bedrijven, om te kijken of die knelpunten echt een probleem vormen. En zo ja: hoe ze het best aangepakt kunnen worden. Dat doen ze tijdens de risicodialogen. Het doel van de stresstesten is om de plekken te inventariseren waar het mis gaat bij extreme neerslag en vervolgens als gemeente met waterschap, betrokken bedrijven en bewoners een dialoog aan te gaan.

Water kent geen grenzen

De dialoog tussen gemeentes en waterschappen is belangrijk om het risico op wateroverlast, hittestress en droogte te verminderen. Grofweg is de verdeling zo dat gemeentes samen met bewoners het water in het bebouwde gebied regelen. En dat de waterschappen samen met boeren en natuurbeheerders dit in het landelijk gebied doen. Het waterschap heeft een inspanningsverplichting om het watersysteem dat zij beheren aan de normen voor wateroverlast te laten voldoen. Dat doen ze bijvoorbeeld door waterbergingen aan te leggen. Maar als extreme buien die de normen overstijgen wateroverlast en schade veroorzaken, is het waterschap daar niet verantwoordelijk voor.

Bij extreme hoosbuien kan het riool het vele regenwater niet aan en staan straten blank.  Maar steden hebben riool-overstort op beken en boerensloten, waardoor het overtollige water bij hoosbuien automatisch in het landelijk gebied uitkomt. Water kent geen grenzen. Een goede samenwerking tussen gemeentes en waterschappen is daarom essentieel om de uitdagingen van hevige hoosbuien aan te gaan.

Robuustheidsanalyse

Waterschappen brengen elke zes jaar in beeld wat de effecten zijn van de klimaatverandering op het oppervlaktewatersysteem: de watersysteemtoets. Hiermee toetst het waterschap of het watersysteem dat zij beheren nog steeds voldoet aan de normen voor wateroverlast. Op plaatsen waar dat niet het geval is wordt afgewogen welke maatregelen nodig zijn. Bij de meest recente toetsing is door de waterschappen ook gekeken naar de effecten van extreme neerslag.  Zo krijgen zij goed inzicht op de kwetsbare punten en kunnen ze zich goed voorbereiden op toekomstige klimaatscenario’s.

Verantwoordelijkheid

Waterschap Aa en Maas gaat actief met gemeentes om de tafel om te werken aan klimaatadaptatie. Maar ook boeren, natuurbeheerders, inwoners en grondeigenaren kunnen veel doen om water op te vangen en in de bodem te infiltreren. Zodat er minder water naar het riool, de sloten en de beken stroomt.

Aanvaardbaar risico

In de risicodialogen leggen de verschillende gesprekspartners informatie als puzzelstukjes bij elkaar. Daarna wordt nu ook gekeken of de kwetsbare plek aanvaardbare overlast veroorzaakt en of er iets aan gedaan moet worden. En kan dit tegen aanvaardbare kosten en wie dat betaalt dan. Een boomkweker die zijn land onder alle omstandigheden droog wil houden heeft bijvoorbeeld ook de keus om daar zelf in te investeren. Een boer kan het aanvaardbaar vinden als zijn land een dag onder water staat. Het wordt pas een probleem als het water langer dan een dag blijft staan.

Kwaliteit van de leefomgeving

Water is dus een gedeelde verantwoordelijkheid van verschillende partijen. Het is volgens de waterschappen belangrijk dat het waterbewustzijn van alle partijen groeit. De waterschappen proberen op hun beurt aan te sluiten bij de beleving van andere partijen. Een prettige leefomgeving kan een aanleiding zijn om het gesprek over water aan te gaan. Is het mooi, is het niet te heet, hou je droge voeten? Dan is het voor iedereen duidelijk waarom we het watersysteem verbeteren.