Hitte, droogte en wateroverlast: alle gemeenten in Nederland werken hard aan het aanpassen van de leefomgeving aan de gevolgen van klimaatverandering. De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) biedt de helpende hand met het Ondersteuningsprogramma Klimaatadaptatie. Vijfendertig gemeenten namen deel aan het initiatief van de VNG. Wat hebben ze geleerd en welke uitdagingen liggen er nog? In een online seminar deelden enkele deelnemende gemeenten hun ervaringen.

Aandachtspunten voor gemeenten

Werken aan bewustwording en het gevoel van urgentie is een belangrijk aandachtspunt voor veel gemeenten die werken aan klimaatadaptatie. Hoe krijg je collega’s en inwoners mee? Tijdens het webinar kwamen ook andere vragen naar voren: hoe zorg je ervoor dat klimaatadaptie een standaard onderdeel wordt bij de werkwijze van gemeenten? En hoe kunnen we koppelingen maken tussen de verschillende opgaven? De individuele kennis en kunde over klimaatadaptatie is volgens VNG-coördinator Klimaatadaptatie Diana van Dorresteijn bij veel ambtenaren nog te mager om verbindingen te maken met bijvoorbeeld de energieopgave. De adviseurs hebben de gemeenten gestimuleerd om de dialoog hierover aan te gaan, in de organisatie en in de samenleving.

Op welke manieren zijn gemeenten geholpen?

“Bestuurlijke ondersteuning, genoeg capaciteit en financiële middelen zijn nodig,” volgens Ante Sellis van de gemeente Vlissingen. Zij hebben baat gehad bij het VNG Ondersteuningsprogramma Klimaatadaptatie, bijvoorbeeld om in bestaande wijken ruimte te maken voor klimaatadaptatie. “We kijken nu breder door een integrale wijkaanpak.” De gemeente heeft tools en handreikingen gekregen om deze nieuwe manier van werken toe te passen en ook andere collega’s daarin mee te nemen. Het ambitieweb en de omgevingswijzer zijn voorbeelden van tools die ze daarvoor gebruiken in een pilot in een bestaande wijk. De beleidsmedewerker klimaatadaptatie staat er daardoor niet meer alleen voor.

Hans Keller, gemeente Zwijndrecht is trekker van het kernteam klimaatadaptatie. Dat kernteam is geformeerd naar aanleiding van de gesprekken met de adviseurs. “We hebben dankbaar gebruikgemaakt van de adviseurs van VNG. Eigenlijk schrok ik wel toen we aan de slag gingen: het programma is nog breder en groter dan ik dacht. Het gaat niet alleen om klimaatadaptatie, maar ook om de bouwopgave en over bewustwording van bewoners. Hoe zorg je voor communicatie en participatie? Al die verschillende sporen hebben we uitgewerkt en vanuit het kernteam moeten verschillende mensen daar verantwoordelijkheid voor dragen.” De VNG heeft de gemeente Zwijndrecht op drie manieren geholpen: zo hebben ze een webinar georganiseerd voor alle collega’s om meer uitleg te geven over klimaatadaptatie. De betekenis van klimaatadaptatief bouwen kwam aan bod en hoe je dat kunt borgen in vergunningsprocessen. Daarnaast keken ze naar hoe je de kosten laag kunt houden.

Stefan Papen van de gemeente Oost Gelre heeft een wandeling gemaakt met de adviseur van de VNG. “Dat was prachtig en bijzonder. In 2010 viel een extreme bui, we zijn daardoor al praktisch bezig geweest en dat heb ik in de wandeling laten zien. De adviseur zei dat we al veel gerealiseerd hebben tegen wateroverlast. En dat we de tijd kunnen nemen om klimaatadaptatie te borgen in de organisatie. Dat was voor mij een verademing,” aldus Papen. “Ik zat te strak in het Haagse: de stresstest, de risicodialogen.” Samen met de adviseur heeft hij toen een strategiememo geschreven om het plan in de organisatie te doen landen. “Daar zijn we gezamenlijk trots op en het geeft mij rust,” zegt Papen.

Het webinar is een gezamenlijk initiatief van het Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie en de Vereniging Nederlandse Gemeenten.

• Klimaatadaptatie Nederland
• Klimaatbestendig stad STOWA
• Kansen voor samenwerking met financiële instellingen
• Alliantie Financiele Prikkels
• Voorbeelden van producten en innovaties
• Waterklaar