Het grondwater in Brabant staat structureel veel te laag. De vier droge zomers van 2018, 2019, 2020 en 2022 deden daar nog een extra schepje bovenop, waardoor meerdere sectoren en de natuur in de problemen kwamen. Door klimaatverandering wordt de kans op te lage grondwaterstanden in de zomer groter. Het is daarom hard nodig om de grondwaterstanden flink te lagen stijgen. Maar hoe krijgen we dat voor elkaar? Een nieuw klimaatverhaal laat zien welke mogelijkheden daarvoor bestaan.

Vooral structurele ingrepen hebben effect

De structureel te lage grondwaterstand heeft twee belangrijke oorzaken: we voeren het grondwater te snel af en we onttrekken te veel grondwater voor drinkwater, industrie en beregening. Tijdens droog weer dalen de grondwaterstanden nog sneller en sterker. We kunnen die daling tegengaan door op dat moment tijdelijk minder of helemaal geen water meer te onttrekken. Maar om het grondwater echt te laten stijgen, zijn meer structurele ingrepen nodig. Het watersysteem, waterbeheer en watergebruik moeten dan helemaal anders worden ingericht. Het watersysteem is nu namelijk nog sterk gericht op ontwatering en afwatering, met als doel om wateroverlast en te natte grond te voorkomen. Maar in combinatie met de onttrekkingen uit het grondwater heeft dat de afgelopen dertig tot veertig jaar geleid tot structureel lagere grondwaterstanden en verdroging.

Perry de Louw (Deltares): “De verkennende modelberekeningen maken vooral duidelijk dat op grote schaal flinke ingrepen in het watersysteem nodig zijn en er veel minder moet worden onttrokken om de grondwaterstand enkele decimeters te kunnen laten stijgen.”

Kaartverhaal onderzoekt concreet doel uit Grondwaterconvenant

Eind 2021 hebben dertien Brabantse partijen een Grondwaterconvenant gesloten. Daarin staan vijf doelen waaraan de partijen willen samenwerken, met daarbij ook een beschrijving van concrete acties die de partijen vóór 2027 zullen nemen. Eén van de afspraken is om in 2027 de gemiddelde grondwaterstanden in het voorjaar voor de lagere gebieden 10 cm en voor de hogere gebieden 35 cm hoger te hebben dan in 2002 het geval was. Het nieuwe kaartverhaal beschrijft wat er nodig is om deze verhoging op tijd te bereiken.

Drie oplossingsrichtingen

Het kaartverhaal onderscheidt drie oplossingsrichtingen die helpen om grondwaterstanden structureel te laten stijgen:

1. Minder grondwater onttrekken: dat kan bijvoorbeeld door minder drinkwater of industriewater te onttrekken of door minder te beregenen.
2. Ontwatering beperken: dat kan bijvoorbeeld door slootbodems en waterpeilen te verhogen en door watergangen te dempen.
3. Grondwater meer aanvullen: dat kan bijvoorbeeld door veel waterverdampend naaldbos te vervangen door heide, door te zorgen voor extra infiltratie op de zandgronden of door het bebouwd gebied af te koppelen van het riool.

Om het grondwater genoeg te laten stijgen, zal het nodig zijn om verschillende oplossingsrichtingen tegelijkertijd te combineren.

Wat kun je op de kaarten zien?

De kaarten bij het verhaal geven een idee van hoe sterk de maatregelen het grondwater kunnen laten stijgen en waar het grondwater dan zou stijgen. De kaarten geven ook een schatting van het doelbereik: stijgt het grondwater met minimaal 10 cm voor de lagere gebieden en minimaal 35 cm voor de hogere gebieden als je de maatregel uitvoert?

• Ga naar het nieuwe klimaatverhaal