Door klimaatverandering krijgen we steeds vaker te maken met extreme weersomstandigheden en de gevolgen daarvan. Dat geldt ook voor de gemeente Asten: de extreme neerslag in juni 2016 leidde tot veel waterschade. De hete en droge zomers van 2018 en 2019 zorgden voor schade aan gewassen en hitteklachten bij mens en dier. Asten wil dit soort gevolgen in de toekomst zoveel mogelijk opvangen. Dat staat ook in hun Toekomstagenda Asten 2030. Om dat te kunnen doen, hebben ze eerst een klimaatstresstest uitgevoerd. Zo weet de gemeente welke plekken kwetsbaar zijn voor droogte, hitte en wateroverlast.

Opzet van de stresstest

De klimaatstresstest bestond uit twee delen:

1. Het eerste deel was een bewustwordingssessie voor medewerkers van de gemeente.
   Het is belangrijk dat medewerkers beseffen hoe belangrijk klimaatadaptatie is. Ook moet dat besef niet wegzakken in periodes dat de gevolgen van extreem weer minder zichtbaar zijn. Deze bewustwordingssessie werd georganiseerd voor medewerkers van verschillende gemeenten uit de regio, zodat ze van elkaars ervaringen konden leren.
2. Het tweede deel bestond uit twee werksessies voor medewerkers van de gemeente Asten en het waterschap Aa en Maas.
   Tijdens de eerste werksessie valideerden de deelnemers de uitkomsten van de rekenmodellen. Tijdens de tweede werksessie keken de deelnemers naar verschillende gevolgen van droogte, hitte, overstromingen en wateroverlast. Ze gingen daarbij uit van de negen sectoren uit de Nationale Adaptatie Strategie.

Kwetsbaarheden en kansen

De gemeente Asten is vooral gevoelig voor droogte en wateroverlast. Asten ligt volledig bovenstrooms in het watersysteem. Vooral de zuidkant van de gemeente is gevoelig voor droogte. Als het een hele tijd niet regent, vallen de beken daar droog en beschadigen gewassen. Ook in de natuur treedt bij droogteschade op, bijvoorbeeld in het Nationaal Park De Groote Peel. Omdat de bovenstroomse beken relatief klein zijn, is Asten ook gevoelig voor overstromingen. Deze overstromingen ontstaan door neerslag en kunnen leiden tot wateroverlast in de verschillende dorpen. Vooral straten en wijken die lager liggen, zijn gevoelig voor wateroverlast.

Vooral de bedrijventerreinen in Asten hebben veel last van hitte. Het centrum is redelijk gevoelig voor hitte en hetzelfde geldt voor het gebied rond de Deken van Pelthof, waar relatief veel ouderen wonen. Ook zijn er duidelijk koelere gebieden in Asten. Deze koelere gebieden zijn heel waardevol voor de bewoners in de dorpen.

Leerpunten

De kaarten van de klimaatstresstest leveren ontzettend waardevolle informatie op. Het is wel belangrijk dat de informatie uit de stresstest goed geïnterpreteerd wordt. Een aantal voorbeelden:

• De kaarten uit de stresstest laten in Ommel geen kwetsbare locaties zien voor wateroverlast. Maar dat komt doordat neerslag op de grond in Ommel kan afstromen richting de sportvelden. Als dat niet meer kan, zou Ommel wel te maken kunnen krijgen met wateroverlast.
• Volgens de kaarten is het buitengebied gevoelig voor hitte. Maar dat wordt veroorzaakt door braakliggende akkers, dat kan dus het jaar daarop helemaal anders zijn.
• De kaarten beschouwen de locaties met glastuinbouw als koele locaties. Dat komt doordat daar veel water verdampt en dat zorgt voor verkoeling. Echter door  de weerkaatsing van het glas kan het zijn dat het minder koel is, dan de kaart weergeeft.  
• Overstromingen en wateroverlast komen beide voor tijdens extreme neerslag. Wateroverlast kan nog erger worden als de waterstand in de beek hoger staat dan de overstortdrempel van het riool. De overstort is dan “verdronken” en functioneert niet meer zoals het hoort.
• Uit de modelberekeningen van de extreme neerslag van juni 2016 bleek dat we de piekbuien uit 2016 onvoldoende kunnen nabootsen in de beken. Dat betekent dat de kaart over overstromingen waarschijnlijk een onderschatting van de werkelijkheid weergeeft.                                                 

Vervolg

Met behulp van deze klimaatstresstest bekijken we hoe we de problemen in de toekomst kunnen beperken. De eerstvolgende stap is de klimaatdialoog: daarvoor gaat de gemeente Asten in gesprek met inwoners, maatschappelijke organisaties en ondernemers.