Door klimaatverandering stijgt de gemiddelde temperatuur én komt extreme hitte steeds vaker voor. Maar hoeveel warmer wordt het precies? En wat is de oorzaak van de toenemende hitte?
Hoeveel stijgt de gemiddelde temperatuur?
Wereldwijd is de gemiddelde temperatuur sinds 1880 gestegen met 1,2 °C. Voor Nederland is dat zelfs nog meer. Het klimaatdashboard van het KNMI laat zien dat de gemiddelde temperatuur in ons land sinds 1901 gemiddeld met 2,3 °C is toegenomen. Dat zie je ook op de afbeelding hieronder. De helft van de temperatuurstijging vond plaats in de afgelopen 30 jaar. De temperatuur nam in alle seizoenen toe, maar was het grootst in de de zomer. Volgens de KNMI-klimaatscenario’s neemt de gemiddelde temperatuur in Nederland de komende jaren verder toe. De opwarming is het kleinst in het noordwesten van Nederland en neemt toe naar het zuidoosten. In het meest extreme klimaatscenario is in 2100 de temperatuur in Nederland met nog eens 4,9 °C gestegen ten opzichte van het huidige klimaat.
Het Klimaatdashboard laat zien hoe de temperatuur in Nederland sinds het begin van de vorige eeuw is veranderd.
Hoe neemt extreme hitte toe?
Extreme hitte komt steeds vaker voor: hittegolven komen vaker voor, duren steeds langer en worden steeds warmer. Bij een hittegolf zijn minstens vijf opeenvolgende dagen 25 °C of hoger, waarvan minstens drie boven de 30 °C. Uit KNMI-waarnemingen blijkt dat hittegolven sinds 1900 ongeveer 3 °C warmer geworden zijn. In de klimaateffectatlas van Brabant kun je zien dat het aantal tropische dagen in de toekomst verder toeneemt. Deze kaart is nu nog gebaseerd op de oude KNMI’14 scenario’s, maar zal in 2024 een update krijgen naar de KNMI’23 scenario’s. In het huidige klimaat komen in het grootste deel van Brabant gemiddeld 3 tot 6 dagen met een temperatuur boven de 30 °C per jaar voor. In Oost-Brabant zijn dit gemiddeld 6 tot 9 dagen. In 2050 is dit naar verwachting toegenomen tot 12 tot 15 dagen voor West-Brabant, 15 tot 18 dagen voor Midden-Brabant en meer dan 18 dagen voor Oost-Brabant. Het westen van Brabant koelt meer af dan het oosten, omdat de invloed van de zee hier sterker is.
Uitschieters boven de veertig graden
Er is een kleine maar toenemende kans op extreme temperaturen boven de veertig graden, zoals in 2019 (artikel van het KNMI over het temperatuurrecord in 2019). Toen werd het voor het eerst warmer dan veertig graden in Nederland, onder andere in Gilze-Rijen, Woensdrecht en Eindhoven. Een hittegolf met zulke hoge temperaturen is nog nooit voorgekomen. Om professionals en bewoners een beeld te geven van wat er dan zou kunnen gebeuren in stedelijk gebied, heeft Stichting CAS in 2023 het klimaatverhaal Ongekend heet gemaakt.
Hoeveel warmer wordt het stedelijk gebied?
In de steden wordt het vaak warmer dan in het omliggende buitengebied doordat steden meer warmte vasthouden. Dit noemen we het hitte-eilandeffect. ‘s Nachts is het verschil in temperatuur tussen stad en platteland het grootst. Het temperatuurverschil kan dan oplopen tot meer dan 5 °C. Dit komt doordat de stad na zonsondergang langzamer afkoelt dan het buitengebied. De klimaateffectatlas van Brabant laat zien dat het aantal tropische nachten in de toekomst verder toeneemt. Dit zijn nachten waarin de temperatuur 20 °C of hoger blijft. In het huidige klimaat komen tropische nachten in heel Brabant maar een paar keer per jaar voor. In 2050 kan dit oplopen tot een aantal weken per jaar. Vooral in de Brabantse binnensteden nemen het aantal tropische nachten in 2050 toe. Ook oudere woonwijken in steden op zandbodem zijn gevoelig voor hitte. Dit komt door een combinatie van veel verharding, dichte bebouwing en de zandige ondergrond. Daarnaast kunnen ook bedrijventerreinen sterk opwarmen.
