Stadsgenese Breda: hoe kennis over de ondergrond kan helpen bij klimaatadaptatie

woensdag 20 november 2019

Gemeentes bereiden zich voor op de gevolgen van klimaatverandering. Ze nemen stresstesten af en ontwikkelen klimaatatlassen om de kwetsbare plekken in hun gemeente in kaart te brengen. Steeds vaker laten ze ook een stadsgenese uitvoeren om de samenstelling over de bodem en ondergrond van de gemeente in beeld te brengen.  


Afbeelding 1: foto door Vincent Grond

Voordelen van kennis over de ondergrond  

Voor de Tweede Wereldoorlog werden steden gebouwd naar het landschap. Na de oorlog werd er in de stedenbouw minder rekening gehouden met de natuurlijke omgeving en de ondergrond. Inmiddels wordt de bodem juist gezien als een belangrijk onderdeel van die natuurlijke en bebouwde ruimte. Helaas ontbreken de gegevens over de eigen bodem en ondergrond voor veel steden. Daarom zetten steeds meer gemeentes stadsgenese in voor de ontwikkeling van de omgevingsvisie, waarin klimaatadaptatie een grote rol speelt. Kennis van de ondergrond wordt gebruikt om beter te begrijpen wat de wisselwerking is tussen bodem, water, stad en natuur. Het blijkt dat deze kennis inzicht geeft in knelpunten op het gebied van droogte, hitte, wateroverlast en biodiversiteit. 

Stadsgenese in Breda 

De gemeente Breda heeft onlangs de stadsgenese afgerond. Sanne Verbeek, adviseur Ruimtelijke Adaptatie, vindt het niet meer dan logisch om beslissingen op het gebied van klimaatadaptatie te nemen met onder andere kennis van de bodem. Verbeek: “vanuit mijn vakgebied als landschapsontwerper is het een logische stap: je kijkt eerst naar wat er is, je bepaalt je de ruimtelijke kwaliteiten en dan maak je keuzes.”  


Afbeelding 2: voorbeeld van een stadsgenese

Hoe kan een gemeente de stadsgenese gebruiken? 

“Als we naar aanleiding van de stresstest op wijkniveau dialogen met inwoners willen aangaan, kunnen we de stadsgenese daar niet voor gebruiken. Daarvoor zijn de kaarten niet gedetailleerd genoeg”, vertelt Verbeek. Aan de andere kant helpt de stadsgenese wel om bekende problemen beeldend te maken. We kunnen het nu laten zien. Verbeek zegt dat de stadsgenese echter wel al is meegenomen in het proces van de stresstesten die ze momenteel in de Baroniegemeentes laten uitvoeren. “Ik ben nog zoekende hoe de genese verder ingezet kan worden”, aldus Verbeek. 

Stadsgenese verbindt verschillende sectoren en afdelingen 

De stadsgenese verhaalt niet alleen over de bodem, maar ook over klimaatadaptatie, erfgoed, de historie van de stad, het omringende landschap en de natuurwaarde. Verbeek: “Stadsgenese gaat door allerlei lagen heen: hoe ontwikkelt zich de menselijke activiteit in een stad? Bij een eerste gesprek over het vaststellen van landschappelijke of ecologische waarden of over een grote ruimtelijke ontwikkeling, kun je de stadsgenese erbij pakken. Daarin zitten voor veel verschillende afdelingen van de gemeente aanknopingspunten om in gesprek te raken. 

Publicatie Handboek Stadsgenese 

Eind 2019 verschijnt het Handboek Stadsgenese, een initiatief van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en STOWA. Bij vijf voorbeeldsteden (Breda, Culemborg, Nijmegen, Haarlem en Amersfoort), wordt onderzoek gedaan naar de verbinding tussen de bodem, de ondergrond, de watersystemen en het bebouwde oppervlak. 

Meer informatie

« Terug

Sluiten